Tăng cường sự tin cậy chính trị giữa Việt Nam - Nhật Bản

Nhận lời mời của Nhà Vua Nhật Bản Akihito và Hoàng hậu, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Phu nhân sẽ thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản từ ngày 16 đến ngày 19/3/2014.

Đây là chuyến thăm Nhật Bản cấp Nhà nước lần đầu tiên của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trên cương vị Chủ tịch nước và là chuyến thăm Nhật Bản cấp Nhà nước lần thứ hai của Chủ tịch nước ta (Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã thăm cấp Nhà nước Nhật Bản tháng 11/2007) trong hơn 40 năm qua, kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973.

Chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Phu nhân diễn ra trong bối cảnh quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản tiếp tục có những bước phát triển sâu rộng và thực chất trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh quốc phòng. Sự tin cậy về chính trị ngày càng cao, các chuyến thăm và tiếp xúc giữa lãnh đạo cấp cao hai nước diễn ra thường xuyên. Hai nước vừa tổ chức thành công Năm Hữu nghị Việt - Nhật 2013 nhân kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều hoạt động góp phần tăng cường giao lưu, hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước.

Nhật Bản và Việt Nam chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 21/9/1973. Từ đó đến nay, mối quan hệ giữa hai nước không ngừng được củng cố, tăng cường thông qua nhiều chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao và hiệu quả hợp tác tích cực trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giáo dục, du lịch và lao động.

Đặc biệt, từ năm 2002 đến nay, quan hệ giữa hai nước không ngừng được củng cố và phát triển. Năm 2002, nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Nhật Bản Koizumi, hai nước đã thiết lập quan hệ “Đối tác tin cậy, ổn định lâu dài”. Năm 2004, hai bên xác định “Vươn tới tầm cao mới của quan hệ đối tác bền vững” (Tuyên bố chung cấp Ngoại trưởng tháng 7/2004). Tháng 11 năm 2006, nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Thủ tướng hai nước ra Tuyên bố chung về “Hướng tới quan hệ đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á”.

Năm 2007, nhân chuyến thăm chính thức Nhật Bản của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết tháng 11/2007, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Thủ tướng Yasuo Fukuda đã ký Tuyên bố chung về việc “Làm sâu sắc hơn quan hệ Việt Nam và Nhật Bản” và “Chương trình hợp tác hướng tới quan hệ đối tác chiến lược”. Tháng 4 năm 2009, nhân chuyến thăm Nhật Bản của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh và Thủ tướng Aso Taro đã ký Tuyên bố chung về “Quan hệ đối tác chiến lược vì hoà bình và phồn vinh ở châu Á”, nhất trí đưa quan hệ hai nước lên tầm đối tác chiến lược. Nhật Bản là nước đầu tiên trong các nước G-7 thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam. Năm 2010, nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Nhật Bản Naoto Kan tháng 10/2010, Thủ tướng hai nước ký “Tuyên bố chung Việt Nam - Nhật Bản về phát triển toàn diện quan hệ đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á”. Năm 2011, trong chuyến thăm Nhật Bản tháng 10/2011, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Nhật Bản Noda đã ký “Tuyên bố chung triển khai hành động trong khuôn khổ đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á giữa Việt Nam và Nhật Bản”.

Trong những năm gần đây, quan hệ Việt Nam và Nhật Bản phát triển nhanh chóng. Nhật Bản là nước G-7 đầu tiên đón Tổng Bí thư ta đi thăm (năm 1995), nước G-7 đầu tiên thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam (năm 2009), nước G-7 đầu tiên công nhận quy chế kinh tế thị trường đối với Việt Nam (năm 2011)... Điều đó chứng tỏ về chính trị, quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa Việt Nam và Nhật Bản không ngừng được củng cố và nâng lên tầm cao mới, tiêu biểu là việc hai nước nhất trí nâng khuôn khổ quan hệ lên “Đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á” năm 2009. Lãnh đạo cấp cao hai nước duy trì thường xuyên các chuyến thăm, tiếp xúc, góp phần củng cố sự tin cậy chính trị giữa hai nước và đưa ra chỉ đạo về phương hướng lớn, cũng như các biện pháp cụ thể thúc đẩy hợp tác song phương. Cùng với Ủy ban hợp tác Việt Nam - Nhật Bản, các cơ chế đối thoại trên các lĩnh vực hợp tác cụ thể đã được hình thành, hợp tác giữa các bộ, ngành ngày càng mở rộng, có hiệu quả thiết thực. Hai bên cũng tích cực phối hợp tại các diễn đàn, tổ chức quốc tế và khu vực như Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, hợp tác Mê Công - Nhật Bản...

Kinh tế là lĩnh vực hợp tác đạt nhiều kết quả trong quan hệ hai nước, Nhật Bản đã trở thành đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực này. Đây cũng là nước cung cấp viện trợ phát triển chính thức (ODA) lớn nhất cho Việt Nam, hiện chiếm khoảng 30% tổng cam kết ODA của cộng đồng quốc tế. Từ năm 1992 đến hết tài khóa 2012, Nhật Bản đã cam kết khoảng 2.118 tỷ Yên (khoảng 24 tỷ USD theo tỷ giá hiện nay) vốn vay ODA đối với Việt Nam. Con số này trong tài khóa 2013 là 1,55 tỷ USD. Ngày 4/ 3 vừa qua, hai bên đã ký Công hàm trao đổi về việc Chính phủ Nhật Bản cung cấp khoản ODA vốn vay trị giá 25 tỷ Yên trong đợt 2 tài khóa 2013 cho hai chương trình: Hỗ trợ quản lý kinh tế và nâng cao khả năng cạnh tranh 2 (EMCC 2); hỗ trợ ứng phó với Biến đổi khí hậu chu kỳ IV.

Về thương mại, Nhật Bản là bạn hàng lớn thứ 4 của Việt Nam trong năm 2013. Kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước đạt 25,163 tỷ USD, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản đạt 13,5 tỷ USD (tăng 4% so với năm 2012). Tháng 1/2014, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 2,97 tỷ USD. Hai nước đã dành cho nhau thuế suất tối huệ quốc từ năm 1999. Những mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Nhật Bản là thủy sản, dệt may, dầu thô, cáp điện, than đá, đồ gỗ… Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ Nhật Bản chủ yếu là máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; sắt thép các loại; vải các loại; linh kiện ôtô; nguyên liệu dệt, da…

Hiện nay, Nhật Bản là nhà đầu tư lớn nhất cả về số vốn đăng ký và đã giải ngân. Tính đến cuối tháng 12/2013, Nhật Bản có 2.166 dự án FDI còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký 34,764 tỷ USD, đứng đầu trong số 101 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Riêng năm 2013, FDI Nhật Bản dẫn đầu (trong tổng số 54 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam) với tổng đầu tư đăng ký cấp mới và tăng thêm là 5,747 tỷ USD. Riêng tháng 1 năm nay, Nhật Bản có 5 dự án cấp mới với tổng vốn đầu tư đăng ký cấp mới đạt 5,19 triệu USD. Hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản trong các lĩnh vực khác như giáo dục, khoa học công nghệ, lao động, văn hóa, thể thao, du lịch, giao lưu giữa các địa phương… cũng diễn ra rất sôi động. Nhân dân hai nước đã lưu giữ nhiều hình ảnh và cảm xúc tốt đẹp trong năm 2013, năm Hữu nghị Việt - Nhật nhân kỷ niệm 40 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước. Nhiều hoạt động kỷ niệm đa dạng, phong phú đã được hai bên phối hợp tổ chức tại cả Việt Nam và Nhật Bản, góp phần tăng cường giao lưu, hiểu biết giữa nhân dân hai nước.

Chuyến thăm Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang là sự kiện có ý nghĩa chính trị quan trọng trong quan hệ hai nước, nhằm: tăng cường sự tin cậy chính trị giữa Việt Nam - Nhật Bản và sự phối hợp giữa hai nước trong các vấn đề quốc tế và khu vực; thúc đẩy hợp tác với Nhật Bản trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, ODA, khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, nông nghiệp...; làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa Lãnh đạo cấp cao hai nước và tăng cường các kênh tiếp xúc với các giới của Nhật Bản.

Với mối quan hệ đối tác chiến lược phát triển mạnh mẽ trong những năm qua, chúng ta tin tưởng chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Phu nhân và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam sẽ thành công tốt đẹp. Chuyến thăm sẽ góp phần củng cố và thắt chặt hơn nữa, làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á giữa Việt Nam – Nhật Bản./.

Nguồn: ĐCSVN, 15/3/2014/ Mạnh Hùng